AVENO

Agado de Neregistaraj Organizoj

Bonvolu atentigi pri la diversaj Ago-Tago de UN.
Fiksdatoj kaj Ago-Tagoj 

AVENO 22, Januaro 2001
> 2000 Light Livelihood Award = Alternativa Nobel-Premio.
Jara honorado por homoj, kiuj demonstris vojojn por daurigebla
kunvidado kaj aktiva subteno de la Homaj Rajtoj, financita de
G.v.Uexkuell. Chijaraj premiitoj: Tewolde B. Gebre Egziabher
(ET) pro agado por la biodiverseco; Munir (ID), juristo kaj
defendanto de la Homaj Rajtoj en sia lando; Birsel Lemke (TR),
shi longe sukcezis malhelpi la oro-minadon pere de cianido (vidu
AV21); Wes Jackson (US), planto-genetikisto, li evoluas
daurigeblajn tutjarajn rikolto-plantojn, kiuj malhelpas
dezertighon. Gratulon. (el GoBetween 83 de UN).

> Deklaracio de la 73-a SAT-Kongreso en Moskvo (2000-07-23)
1) - Firme opiniante ke ech la plej komplika konflikto chiam
havas alternativan pacan solvon, kondamnas chiajn militojn kiel
rimedojn por solvi iajn ajn problemojn de la nuna mondo, i.a. la
militon en Chechenio.
2) - kondamnas ankauh iun ajn terorismon, chu individuan, chu
shtatan, chie en la mondo.
3) - subtenas chiujn pacbatalantojn en la mondo.
4) - kondamnas rompon de la Bishkeka konvencio, char tiel estas
malhelpata libera senviza vojaghado kaj libera kontakto.
5) - alvokas chiujn registarojn en la mondo respondi tauhge al
la civitanaj movadoj por enkonduki en la realan, tamen nepran
tutmondighon, pli kaj pli da demokratio.
6) - agnoskante, ke la kapitalismo, surbaze de la ekspluatado de
la homoj, socio kaj naturo por profito de nur kelkaj homoj,
estas la chefa kialo de niaj sociaj, politikaj kaj ekonomiaj
problemoj, subtenas la nunajn disvastighantajn movadojn, kiuj
manifestacias diverslande kontrauh tiaj internaciaj instancoj
kiel Monda Banko, Internacia Mona Fonduso, Monda Organizo por
Komerco, kies kunvenoj estas nedemokratie komisiataj kaj kiuj
strebas al transformigho de chio (ech de la vivo mem) en
vendeblajhojn.
7) - subtenas la formighon de forta kaj kreema nehierarkia
movado celanta al socio, en kiu la homoj ne ekspluatu kaj ne
subpremu la aliajn homojn, komunumojn kaj naturon, cele al la
mondo, kiu bazighu sur la solidareco, kooperado, demokratio kaj
ekologia vivtenado.
8) - subtenas la batalon de neregistaraj organizoj en Rusio por
restarigo de malfonditaj decidpovaj shtataj mediprotektaj kaj
arbarmastrumaj instancoj; tio estas nepra, ech ne suficha
kondicho por konservado de biodiverseco kaj naturaj heredajhoj.

> Autofrakasistoj estas gazeto kaj rimedejo
El #20
Monda senauta tago; Artifikoj de poetrolaj kompanioj; daura
persekuto de indighenoj en Nigherio (Ogoni) fare de Shell;
VerdPaco kontrau BP; Amsterdam-a flughaveno Shiphol bremsita
.

El #21
Korporacia opozicio;
Tutmonda varmigho; La Kyoto-protokolo; 
La monda varmigho estas unu el la plej seriozaj medidangheroj
minacantaj la planedon hodiauh. En 1995, 2.400 el la mondaj
chefscienculoj en la Interregistara Diskutgrupo pri
Klimatshanghigho (IPCC) taksis, ke se la varmejgasaj eligoj
kontinuos pliighi je la nuna rapido, la tero povos suferi
temperaturan pliighon 3-6 gradan (Fahrenheit. La lasta raporto
de IPCC plialtigis tiun takson ghis 11 gradoj F. -NdT) dum la
venontaj 100 jaroj. Kelkaj el la fiefikoj de tiu chi temperatura
pliigho estos: - Amasa malapero de planto-bestospecoj;
- Oftighontaj inundoj, senpluveco kaj aliaj veterplagoj;
- Humidlanda kaj koralrifa detruo;
- Disvastigho de tropikaj malsanoj kiel Hantaviruso, Malario kaj
Dengue-febro;
- Movigho de agrikolturaj kaj ekologiaj zonoj;
- Malpliighonta sensalakva provizo;
- Ekstrema marnivela levigho kauhzanta inundon de marbordoj.

Post jaroj da intertraktado, Kyoto estis fine subskribita de
Usono kaj de 170 aliaj shtatoj, tamen, ghi devas ankorauh esti
ratifita de la usona senato. Kiel la plej granda monda poluanto
Usono devas subskribi la Kyoto-Protokolon por ke ghi ighu efika.
La Kyoto-Protokolo ne estas la fina solvo por tutmonda varmigho
sed ghi estas la decidiga unua pasho.

* Korporacia opozicio
Ghuste en la sama momento kiam la mondestroj estis subskribantaj
la Kyoto-Protokolon industrifronta grupo nomata Mondklimata
Koalicio estis rapidiganta 13-miliondolaran kampanjon en usono
por mortigi la protokolon, asertante, ke ne estas sufichaj
sciencpruvoj pri la monda varmigho por pravigi agadon. Pro tio
la usona senato ankorauh ne ratifis la Protokolon. 
La amaskomunika milito ghis nun estis venkita de profito,
fosiliaj karburajhoj, kaj auhtoindustrioj, kiuj monprovizas la
strebojn de la Mondklimata Koalicio por submini la sciencan
komunecon pri la monda varmigho kaj por haltigi chiun
komunsaghan solvon al klimatshanghigho. Lastatempe, la Protokolo
estis atakata ankauh de la atoma kaj ligna industrioj. Ili estas
serchantaj tra la Protokola teksto formulojn, kiuj povas
kuraghigi novan ondon da atomenergiaj instalajhoj kaj la
fortranchadon de maljunaj arbaroj anstatauhotaj de lauhdire pli
"fortoplenaj" junaj arboj. Dume la truo tra la ozona tavolo
kreskis ghis la duoblo de la grando de Euhropo, kaj la Norda
Poluso fandighis por la unua fojo (dum la homa sperto, MW).
Autofrakasistoj, Gazeto (2000-10, #21), dujara abono je 20
USD/Euro. Kr tk  26, 100 00 Praha 10, Chehhio
Tel: +(420) 2-781-08-49 ; Fakse: +(420) 2-781-67-27
carbusters@ecn.cz - http://www.carbusters.ecn.cz
(rim.,MW: Sekvis la konferenco en Den Haag (NL), bedaurinde sen
rezulto. Usono ne shatas forlasi sian "american way of live". La
plimulto ne akceptis la molegajn proponojn de Usono. )

> Car Sharing (Komuna uzado de automobilo)
En multaj urboj ekzistas asocioj por komuna uzado de automobiloj
(en: Car Sharing). Averaghe 20 homoj uzas unu automobilon. La
sistemo donas multajn avantaghojn kaj malmultajn malavantaghojn.
1-Malpli da autoj estas produktataj, malpli da resursoj
bezonataj. 2-Malpli da privata kaj publika spaco estas bezonata.
3-Malpli da veturiloj konsumas fuelon kaj malpurigas la aeron.
3-Malpli da shuldoj por ne-richa mastrumejo.
5-Pli da uzantoj de la publika transporto, kio signifas, ke ghi
altigas sian oftecon kaj tiel la akcepton.
6-Pli da biciklantoj, kaj sekve la premo al la urbo, konstrui
biciklo-vojojn au rezervi spacon en metroo au buso por kunpreni
biciklon (hodiaua modo ja estas la rulilo).
7-Oni povas uzi diversgrandan automobilon lau la aktuala bezono.

La plej grava malavantagho estas, ke oni devas plani kun pli
granda certeco kiom longe oni bezonas la komunan automobilon.
Char eble jam la sekvanto atendas. (MW, proprasperte)

> Dioksino - danghero en nia hejmo:
CWWI (Purakvo tutmonda iniciativo) kaj Sosei esplorinstituto por
purigado invitas al pintokonferenco pri hejma dioksino. Ghi
apartenas al la grupo de t.n. POPs (persistant organic
pollutants), do, stabilaj organikaj poluajhoj. Dioksino
trovighas en farboj, teksajhoj, frizisto-kosmetikajho, purigaj
instalajhoj.  Esplorgrupo mezuris la enkorpighon de dioksino kaj
krome de nonyl-fenolo, ghi estas pli alta ol la permesata taga
enkorpigho (en: TDI, tolerable daily intake). Krome se ni uzas
tiajn kemiajhojn, ni samtempe poluas la medion, char plejmulto
de ili eniras en la ab-akvon.
Toshiharu Fukai, 195-3 Akiwa, Ueda-shi, Nagano, Japan, 386-0041
(trad.&red., MW) 

> Eduki orfojn en daurigebla maniero:
vershajne jam konata, Bona Espero, ankorau funkcias:
- La statutaj celoj de Bona Espero estas tri: socia laboro kun
infanoj en malfacilaj familiaj kondichoj; agrikulturaj aktivecoj
cele al memsuficho; internacia kulturo pere de la Internacia
Lingvo Esperanto. - Nuntempe ni asistas 24 infanojn kaj
adoleskantojn, kiuj daure vivas kun ni kaj vizitas la lernejojn
en la apuda urbo Alto Paraiso.
- Ni zorgas sufiche grandan legomejon kaj frukt-arbaron,
kompreneble sen ia ajn uzo de kemiajhoj kaj agro-toksikajhoj.
- Depende de la dauro de via restado che ni vi povos kunlabori
en la edukado de la infanoj, en la ghenerala mastrumado de la
domoj, en la legomejaj laboroj, ktp. .
- Vi devos kunporti: multe da pacienco kun la infanoj; malmulte
de postuloj, char ni vivas en belega paradiza regiono, kie tamen
la komforto de civilizacio kaj konsumismo estas tre modesta;
viajn konojn pri medicino (ni praktike vivas sen kuracisto) kaj
pri ekologio. - Intershanghe vi ne devos batali kontrau fumado,
char neniu loghanto de Bona Espero fumas kaj vi povos naghi en
nia lago el purega akvo, plonghi en nia privata akvofalo kaj
ghui la senfinajn panoramojn de nia altebenajho. Vi rajtos ankau
uzi nian vastan bibliotekon de Esperanto, kaj pliperfektigi vian
konon de la Internacia Lingvo. Ni ankorau ne posedas e-mail char
en nia regiono la telefon-signalo havas problemojn. FAZENDA
ESCOLA BONA ESPERO
gesinjoroj Grattapaglia
BR. 73.770-000 ALTO PARAISO, Goi s - Brazilo  
Tel/fax.: 0055 61 646 1175
(dank al S. Burgues, red.)

> Aera Ekologia Societo
Juna grupo de ekologiemaj esperantistoj komencis labori en
urugvajo. (Adreso: Sandra Burgues, Fco. Acu¤a de Figueroa 1957,
UY-11800 Montevideo, )

> Eko-Movado en Bosnio
En milittagoj, homoj tranchis arbarojn nenormale kaj jhetis
chiujn nebezonatajn artikolojn en riverojn. Nia ekologia senso
estis tragika.   Sed, ne estas totala nigra situacio. Banja Luka
eko-movado organizis multe da eko-tagoj por la pura aero kaj
chirkauajho kaj ili kontinuas labori forte kaj rapide. Eko-
movado el Banja Luka laboras volonte kaj ili estas NRO. (lau
, C. Protic, red.)

> Promocii la edukadon de knabinoj, estas la celo de "Nyariga
Doone Mothers' Club" en la seka Alta Orienta Regiono de Ghanao.
Ili ricevis de FAWE la Premion "Agathe Innovation and
Excellence" por iliaj klopodoj promocii la edukadon de knabinoj
ghis la graduigho. Ili ankau subtenis studi la fakojn kiuj
tradicie estis rigardate viraj kaj ili konstruis klaschambrojn
por knabinoj. FAWE situas en Nairobi, Kenio, kaj kunligas
afrikajn virinojn por influi la politikon.
(de Santuah Niagia, el AFRICANEWS, #54, Sept. 2000, red.)

> Instituto por la tutmonda estonteco (IGFR) eldonas bultenon
kun multaj informoj rilate ekonomio, ekologio kaj socialaj
aferoj.
P.O. Box 263E, Earlville, QLD 4870, Australia, 
Ili publikigas sub kopirajto - pro tio (kaj pro la spaco)mi
rezignas uzi ilian tekstojn; krom tiu-chi (kion mi tenas por
posta traduko): La Charto de la Tero, de Den Haag, kiu estos
prezentita je la UN-Asambleo 2002 (Rio+10). Se ne jam tradukita
en Esperanton, ghi indus.

> Tabako kaj Morto
Pli ol 50 milionoj da personoj mortis pro tabakismo, post 1950a.
Tamen oni daurigas incitante geinfanojn fumi. Infanoj kiuj
spiras la fumon de tabako de fumanto havas pli granda riskon
suferi spirajn infektojn ol geinfanojn kiuj spiras puran aeron.
Tamen oni daurigas ekspoziciante infanojn al tabakismo de
plenkreskuloj. De ni dependas krei mondon kiu protektas ilin de
tabakismo.  Ni povas montri pozitivan imagajhon de la
nefumantoj.
Ni povas eviti fumi antau la infanoj kaj klopodi rezigni pri
fumado. Ni povas apogi leghojn kiuj limigas inciton al fumi.
Ni povas helpi. 
Infanoj povas kreski sen tabako.
Ni apogas la mondan koalicion kontrau tabako.
Gestudantoj kontrau tabako. Montevideo, UY. 
Karolina Reino, Shahram Sadighian, Florencia Sevrini, Yansa
Ayeish, Rohana Ccasa, Cecilia Guevara, Sandra Burgues
(de: sburgues@fmed.edu.uy , red.)